Konsorcjum EUROfusion ogłosiło pomyślne zakończenie trzeciej i ostatniej kampanii eksperymentalnej z użyciem deuteru i trytu (DTE3) w urządzeniu fuzyjnym JET (Joint European Torus), które znajduje się w Wielkiej Brytanii. W ramach eksperymentów zbadano procesy syntezy jądrowej i techniki kontroli w warunkach podobnych do tych, jakie będą panowały w przyszłych elektrowniach termojądrowych, co stanowi ważny krok naprzód w prowadzonych badaniach.

Kampania eksperymentalna w tokamaku JET została przeprowadzona przez ponad 300 naukowców z europejskich ośrodków badawczych należących do konsorcjum EUROfusion oraz pracowników inżynieryjnych i naukowo-technicznych z United Kingdom Atomic Energy Authority (UKAEA). W kampanii brała udział także grupa polskich naukowców z Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (IFPiLM) w Warszawie.

Tokamak JET jest obecnie jedynym urządzeniem, które może wytwarzać duże ilości reakcji termojądrowych ze względu na swoją unikalną zdolność do pracy z mieszanką paliwową deuter-tryt (D-T). Jest to wysokowydajna mieszanka paliwowa, która będzie stosowana w przyszłych elektrowniach termojądrowych. Podczas gdy większość eksperymentalnych urządzeń fuzyjnych wykorzystuje wodór lub sam deuter, testowanie mieszanki deuteru i trytu jest niezbędne, aby jak najbardziej zbliżyć się do warunków panujących w prawdziwej elektrowni termojądrowej.

Eksperymenty w JET zoptymalizowały reakcje fuzji deuteru i trytu oraz przyczyniły się do opracowania technik zarządzania zatrzymywaniem paliwa, odprowadzaniem ciepła i ewolucją materiałów. Dzięki temu uzyskano informacje, które są kluczowe dla projektowania i działania przyszłych reaktorów, takich jak międzynarodowy eksperymentalny reaktor badawczy zlokalizowany na południu Francji – ITER, demonstracyjna elektrownia termojądrowa DEMO, a także dla wszystkich innych badań prowadzonych na całym świecie na rzecz rozwoju elektrowni termojądrowych.

Tony Donné, manager programu EUROfusion (CEO), podkreśla: "Eksperymenty w JET są świadectwem ducha współpracy i innowacji w społeczności EUROfusion, torując drogę dla następnej generacji badań i technologii w zakresie syntezy jądrowej".

Kampania eksperymentalna w JET z udziałem ośrodków naukowych skupionych wokół EUROfusion podkreśla kluczową rolę Europy w rozwoju badań nad fuzją jądrową i uwydatnia jej wiodącą rolę w globalnym dążeniu do czystej, zrównoważonej energii. Kampania DTE3 stanowi znaczący krok naprzód w rozwoju technologii i metodologii niezbędnych dla przyszłych elektrowni termojądrowych.

Widok hali z tokamakiem JET. Credit: UKAEA courtesy of EUROfusion

Dlaczego ta kampania eksperymentalna jest tak istotna:

• Łączenie przeszłości i przyszłości w badaniach nad syntezą jądrową: Kampania oparta na eksperymentach przeprowadzonych pod koniec 2021 roku pogłębiła naszą wiedzę na temat plazmy deuterowo-trytowej. Spostrzeżenia uzyskane w ramach tej kampanii na temat optymalizacji reakcji syntezy jądrowej i opracowania nowatorskich strategii operacyjnych łączą wiedzę z przeszłości z przyszłymi zastosowaniami w technologii fuzji jądrowej.
• Fizyka w różnych skalach i paliwach: Naukowcy przetestowali nowe koncepcje opracowane na mniejszych europejskich tokamakach początkowo z deuterem, a następnie z mieszanką paliwa deuterowo-trytowego. Badania te mają kluczowe znaczenie dla zrozumienia, w jaki sposób procesy obserwowane na mniejszych urządzeniach będą dostosowane do większych przyszłych projektów syntezy jądrowej.
• Postępy w pracy z paliwem trytowym: Naukowcy z JET poczynili znaczące postępy, stosując tryt jako składnik paliwa poprzez wprowadzenie nowatorskich technologii monitorowania i czyszczenia, w tym laserowych metod diagnostycznych takich jak LID-QMS (desorpcja indukowana laserem – kwadrupolowa spektrometria mas). Innowacje te mają kluczowe znaczenie dla przyszłego funkcjonowania tokamaka ITER, gdyż zapewniają dokładny monitoring zużycia trytu i zwiększają bezpieczeństwo funkcjonowania urządzenia.
• Powielanie scenariuszy operacyjnych: Głównym sukcesem kampanii DTE3 była zdolność do odtworzenia eksperymentów związanych z wysoką energią termojądrową z drugiej kampanii eksperymentalnej dotyczącej deuteru i trytu (DTE2) z 2021 roku. Osiągnięcie to wskazuje na niezawodność i gotowość metod operacyjnych JET, które są niezbędne dla przyszłego sukcesu projektu ITER.
• Scenariusze zintegrowane z kompatybilnymi rozwiązaniami wydechowymi: Kampania obejmowała testowanie różnych scenariuszy operacyjnych w celu efektywnego zarządzania ciepłem odprowadzanym z gorącego, zjonizowanego paliwa gazowego (plazmy). Naukowcy skupili się na rozproszeniu energii na krawędzi plazmy przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu energii w rdzeniu plazmy, co stanowi równowagę krytyczną dla wykonalności reaktora. Obejmowało to minimalizację lub wyeliminowanie wybuchów energii wynikających z niestabilności krawędzi plazmy oraz wdrożenie innowacyjnych technik zarządzania obciążeniem cieplnym, takich jak odprowadzenie gazu zanieczyszczającego kontrolowane ze sprzężeniem zwrotnym w celu utworzenia strefy radiacyjnej zlokalizowanej wokół punktu X. Ponadto zespół zademonstrował kontrolę mieszanki paliwowej D-T w czasie rzeczywistym poprzez wtryskiwanie gazu i zamrożonych granulek deuteru, co jest kluczową metodą kontrolowania reakcji termojądrowych. Postępy te mają kluczowe znaczenie dla pomyślnego funkcjonowania przyszłych reaktorów termojądrowych.
• Pogłębianie wiedzy na temat efektów neutronów wysokoenergetycznych: Koncentrując się na wpływie powstałych w wyniku syntezy jądrowej neutronów o energii 14,1 MeV, które przenoszą energię z reakcji termojądrowych z plazmy, kampania zapewniła wgląd w ich wpływ na systemy chłodzenia i elektronikę, przy czym ta ostatnia działa we współpracy z CERN-em. Wiedza ta jest niezbędna do projektowania bezpiecznych i bardziej wydajnych przyszłych reaktorów termojądrowych.

Co to jest JET?

Tokamak JET to eksperymentalny reaktor termojądrowy w kształcie torusa, zlokalizowany w Culham Centre for Fusion Energy w Oxfordshire w Wielkiej Brytanii. Obiekt wykorzystuje pola magnetyczne do utrzymywania gorącego, zjonizowanego gazu (plazmy) z dala od wewnętrznych ścian zbiornika, umożliwiając bezpieczną pracę w temperaturze 150 milionów stopni Celsjusza - dziesięciokrotnie wyższej niż temperatura w jądrze Słońca.

Reaktor JET rozpoczął pracę w 1983 roku jako wspólny projekt europejski. Na przestrzeni lat został poddany kilku ulepszeniom mającym na celu poprawę jego wydajności. W 1991 roku JET stał się pierwszym na świecie reaktorem wykorzystującym mieszankę trytu i deuteru w proporcji 50-50. Obiekt ustanowił liczne rekordy w badaniach nad fuzją jądrową, w tym rekordową plazmę Q (stosunek wytworzonej mocy fuzji jądrowej do mocy zewnętrznej włożonej w podgrzanie plazmy) wynoszącą 0,64 w 1997 roku oraz rekordową moc energii z fuzji jądrowej wynoszącą 59 megadżuli w pięciosekundowym impulsie w grudniu 2021 roku. Tokamak zbudowany przez państwa europejskie i używany przez cały okres eksploatacji wspólnie przez europejskich naukowców stał się własnością UKAEA w październiku 2021 roku, w czerwcu bieżącego roku obchodził 40. rocznicę uzyskania pierwszej plazmy, a zakończenie działalności urządzenia jest zaplanowane na koniec 2023 roku.

Więcej informacji na temat badań nad fuzją jądrową można znaleźć w Europejskiej Mapie Drogowej Fuzji (European Research Roadmap to the Realisation of Fusion Energy).

Źródło: EUROfusion

Dr Agnieszka Zaraś-Szydłowska z Zakładu Fizyki i Zastosowań Plazmy Laserowej oraz dr inż. Tomasz Fornal z Zakładu Fuzji Jądrowej i Spektroskopii Plazmy otrzymali granty NCN w ramach konkursu MINIATURA 7 na realizację pojedynczych działań naukowych.

W konkursie MINIATURA 7 zorganizowanym przez Narodowe Centrum Nauki naukowcy mogli planować działania w postaci badań wstępnych, pilotażowych, kwerendy, stażu naukowego, wyjazdu badawczego albo wyjazdu konsultacyjnego.

Dr Zaraś-Szydłowska zdobyła grant na badania wstępne do projektu pt. „Przygotowanie układu diagnostycznego do interferometrycznych pomiarów parametrów plazmy indukowanej laserem femtosekundowym na potrzeby przyszłych badań związanych z fuzją inercyjną”.

Projekt zakłada budowę i instalację interferometrycznego systemu diagnostycznego, tzw. interferometru kompleksowego, do badania parametrów plazmy generowanej w wyniku oddziaływania terawatowego impulsu laserowego z cienką folią oraz jego zastosowanie podczas sesji eksperymentalnej w Laboratorium Laserów Wielkiej Mocy znajdującego się w IFPiLM. Interferometria kompleksowa jest połączeniem standardowej interferometrii oraz polarymetrii i pozwala na uzyskanie informacji o rozkładach koncentracji elektronowej oraz spontanicznych pól magnetycznych, które to parametry mają istotne znaczenie w badaniach plazmy pod kątem uzyskania syntezy inercyjnej oraz w badaniach astrofizycznych. Głównym celem projektu jest rejestracja wysokiej jakości interferogramów kompleksowych dla różnych czasów ekspansji plazmy.

Drugi laureat, dr Fornal, odbędzie staż naukowy w Instytucie Fizyki Plazmy im. Maxa Plancka w Greifswaldzie. Tematem jego projektu jest „Rozwój kodów numerycznych do badań zachowania lekkich zanieczyszczeń w plazmie stellaratora Wendelstein 7-X”.

W trakcie trzymiesięcznego stażu przeprowadzone zostaną prace związane z rozwinięciem oprogramowania do akwizycji danych z systemu spektroskopowego C/O monitor dla stellaratora Wendelstein 7-X (W7-X). Prace obejmą rozwój kodu do obsługi detektorów, uwzględniającego specyfikę eksperymentów fuzyjnych, a także stworzenie narzędzi numerycznych do analizy danych eksperymentalnych. Staż umożliwi doktorowi testowanie oprogramowania w warunkach eksperymentalnych, zapewniając niezbędny dostęp do infrastruktury intranetowej stellaratora W7-X. Ostatecznym celem projektu jest uzyskanie wysokiej jakości danych pomiarowych do precyzyjnych analiz domieszek lekkich zanieczyszczeń w plazmie W7-X.

Laureatom serdecznie gratulujemy i życzymy sukcesów w pracy naukowej!

Zdjęcie: Laboratorium Laserów Wielkiej Mocy w IFPiLM. © IFPiLM

Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy został partnerem Europejskiej Rady Innowacji (European Innovation Council, EIC). EIC została ustanowiona w ramach programu Horyzont Europa w celu wspierania przełomowych innowacji. Partnerzy EIC wybierani są w ramach programu EIC Ecosystem Partnership oraz Co-Investment Support.

Oferta usług IFPiLM w ramach EIC:

• Przeprowadzanie badań i analiz technicznych, w tym testów zgodności
• Produkcja aparatury i urządzeń związanych z prowadzonymi badaniami naukowymi i pracami rozwojowymi
• Przygotowywanie opinii i ekspertyz innych niż badania naukowe i prace rozwojowe

Profil IFPiLM w katalogu EIC dostępny jest na stronie: https://partnerservices.eismea.eu/partners

Badania nad fuzją jądrową mają strategiczne znaczenie dla rozwoju cywilizacyjnego i gospodarczego zarówno wspólnoty krajów europejskich, jak i całego świata. IFPiLM jako lider i krajowy koordynator w zakresie fizyki plazmy i rozwoju technologii fuzji jądrowej uczestniczy w wielu projektach krajowych i międzynarodowych, będących przedmiotem współpracy wielu partnerów. Najbardziej sprzyjające obszary wzajemnej współpracy w zakresie energii, środowiska i technologii obejmują: akceleratory plazmowe, impulsowe plazmowe źródła neutronów, udoskonalanie celów napromieniania, testowanie i badania materiałów, rozwój związany z obiektem IFMIF-DONES, rozwój związany z JET, W7X, ITER i wieloma innymi urządzeniami fuzyjnymi.

Naukowcy z konsorcjum EUROfusion ogłosili wyniki naukowe rekordowej kampanii eksperymentalnej przeprowadzonej w 2021 roku na największym na świecie tokamaku JET (Joint European Torus), który znajduje się w Wielkiej Brytanii. Wyniki ogłoszone podczas 29. konferencji IAEA (Fusion Energy Conference - FEC 2023) w Londynie dotyczącej syntezy jądrowej, obejmują pierwsze obserwacje procesu zwanego grzaniem cząstkami alfa, który umożliwia utrzymanie wysokiej temperatury paliwa w procesie fuzji. Kolejne istotne dane obejmują techniki kontroli mające na celu ochronę ścian urządzeń fuzyjnych, techniki nagrzewania oraz sposoby odzyskiwania paliwa termojądrowego wchłoniętego przez ściany reaktora.

W 2021 roku naukowcy z konsorcjum EUROfusion, w tym także polscy naukowcy z Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (IFPiLM) w Warszawie, przeprowadzili specjalną kampanię eksperymentalną na tokamaku JET, aby zbadać ekstremalne warunki, jakie będą występowały w tokamaku ITER, eksperymentalnym reaktorze badawczym zlokalizowanym na południu Francji, oraz w przyszłych elektrowniach termojądrowych.

Naukowcom udało się osiągnąć odpowiednie warunki, w tym temperaturę wynoszącą 150 milionów stopni Celsjusza wewnątrz plazmy (gorącego, naładowanego gazu) zawieszonej wewnątrz pola magnetycznego urządzenia.

„Jednym z naszych najbardziej efektownych wyników jest pierwsza dokładna obserwacja paliwa termojądrowego utrzymującego swoją temperaturę poprzez ogrzewanie cząstkami alfa. Jest to proces, w którym wysokoenergetyczne jony helu (cząstki alfa) powstające w reakcji syntezy jądrowej przekazują swoją energię do otaczającej mieszanki paliwowej, aby utrzymać proces fuzji” – mówi Costanza Maggi, członek UKAEA i były lider Task Force JET. „Badanie tego procesu w realistycznych warunkach ma kluczowe znaczenie dla rozwoju elektrowni termojądrowych”.

Wnętrze tokamaka JET z plazmą. Credit: UKAEA courtesy of EUROfusion

Pierwsze spojrzenie na grzanie cząstkami alfa i inne wyniki

Badania przedstawione przez naukowców w zasadniczy sposób wpłyną na prace projektowe, a także działanie przyszłych eksperymentalnych urządzeń termojądrowych zasilanych paliwem deuterowo-trytowym (mieszanka dwóch izotopów wodoru wykorzystywana do produkcji energii termojądrowej) i pokazują potencjał fuzji jądrowej jako przyszłego źródła energii. Większość wyników została opublikowana w specjalnym wydaniu czasopisma naukowego „Nuclear Fusion”, a prace dotyczące grzania cząstkami alfa ukazały się w prestiżowym czasopiśmie naukowym „Physical Review Letters”.

• Pierwsze spostrzeżenia dotyczące grzania cząstkami alfa, kiedy to wysokoenergetyczne jony helu (cząstki alfa) wytwarzane w reakcjach syntezy jądrowej utrzymują wystarczającą temperaturę otaczającej mieszanki paliwowej, nie zakłócając warunków syntezy.
• Udana demonstracja techniki odprowadzania ciepła, chroniącej ściany tokamaka. Dywertor jest jedyną częścią tokamaka (urządzenia w kształcie pączka używanego do utrzymania gorącej plazmy), która wchodzi w bezpośredni kontakt z gorącym paliwem i musi wytrzymać bardziej intensywne warunki niż statki kosmiczne ponownie wchodzące w atmosferę ziemską.
• Eksperymenty potwierdziły przewidywania zawarte w zaawansowanych modelach komputerowych dotyczących transportu ciepła w plazmie, które mają kluczowe znaczenie dla ekstrapolacji wyników z bieżących układów eksperymentalnych na większe przyszłe urządzenia takie jak ITER i DEMO.
• Pomyślne testy metod odzyskiwania paliwa trytowego, które zostało wchłonięte przez wewnętrzną metalową ścianę tokamaka. Efektywne odzyskiwanie trytu ma kluczowe znaczenie dla eksploatacji i wycofania urządzeń termojądrowych po zakończeniu ich eksploatacji.
• Zweryfikowana technika grzania plazmy zaplanowana dla projektu ITER, w celu zdeponowania ciepła zewnętrznego dokładnie tam, gdzie jest to potrzebne. Demonstracja ta daje pewność co do projektu i planowanego działania międzynarodowego przedsięwzięcia termojądrowego ITER.

Rekordowe osiągnięcie

Tokamak JET to jedyne urządzenie, które może wytwarzać duże ilości reakcji termojądrowych ze względu na swoją unikalną zdolność do pracy z mieszanką paliwową deuter-tryt (D-T). Jest to wysokowydajna mieszanka paliwowa, która będzie stosowana także w międzynarodowym projekcie ITER i przyszłej europejskiej demonstracyjnej elektrowni termojądrowej DEMO.

Podczas drugiej eksperymentalnej kampanii deuterowo-trytowej (DTE2) na JET w 2021 roku ustanowiono światowy rekord wynoszący 59 megadżuli w zakresie największej ilości ciepła termojądrowego wytworzonego w jednym strzale, co po ogłoszeniu w lutym 2022 roku spotkało się z dużym zainteresowaniem opinii publicznej.

Rekordowe wyładowanie podczas kampanii eksperymentalnej DTE2. Credit: EUROfusion consortium

Volker Naulin, manager Działu Nauki o Fuzji w EUROfusion:

„Kampanię DTE2 przygotowywano przez wiele lat. Wyniki naukowe i rekord energii osiągnięty na JET w 2021 roku pokazują, że rozumiemy i kontrolujemy plazmę termojądrową w warunkach możliwie najbardziej zbliżonych do tych zagwarantowanych w przyszłych urządzeniach termojądrowych. Przewidzieliśmy i ostatecznie pokazaliśmy, że możemy wytwarzać, utrzymywać i badać syntezę jądrową w warunkach o wysokiej wydajności, tak długo, jak pozwala na to urządzenie. Potwierdza to, że jesteśmy na dobrej drodze do dostarczania energii otrzymywanej z reakcji syntezy jądrowej do sieci”.

Ambrogio Fasoli, dyrektor Szwajcarskiego Centrum Plazmy i manager-elekt programu EUROfusion:

„Kampania JET DTE2 wzbogaciła rozległą wiedzę na temat magnetycznego utrzymania plazmy, które stanowi podstawę funkcjonowania tokamaka ITER. Pomoże także w kierowaniu rozwojem DEMO, które jest głównym urządzeniem europejskiej strategii na rzecz elektrowni termojądrowych. Wyniki naukowe obejmowały prace nad warunkami plazmy i materiałami kompatybilnymi z elektrowniami oraz informacje istotne dla ogólnej strategii europejskiej. Stanowią one podstawę bezpiecznego podejścia do spalania plazmy w tokamaku ITER”.

Fernanda Rimini, straszy manager ds. eksploatacji JET (UKAEA):

„Sukces JET leży w wizji, ambicji i wyjątkowym połączeniu fizyki oraz talentu inżynieryjnego zespołu projektowego: stworzył on urządzenie o unikalnych na tamte czasy cechach – rozmiarach oraz możliwościach zastosowania paliwa D-T. Powstało także środowisko, w którym nawiązał się dialog oraz zacieśniła integracja fizyki i inżynierii. Zespół JET kontynuował tradycję dążenia do doskonałości, pracując przez ostatnie 40 lat nad postępem badań nad syntezą jądrową”.

Agata Chomiczewska, krajowy koordynator badań na tokamaku JET, IFPiLM:

„Cieszymy się, że polscy naukowcy mają swój udział w sukcesie jaki osiągnięto na tokamaku JET podczas kampanii DTE2. Nauka ma to do siebie, że ciągle odkrywamy coś nowego. Przed nami stoi jeszcze wiele wyzwań, ale dzięki wspólnej determinacji w dążeniu do celu, realna staje się perspektywa komercyjnych elektrowni termojądrowych”.

40 lat nauki o fuzji

JET to największe i odnoszące znaczące sukcesy urządzenie do przeprowadzania kontrolowanych reakcji termojądrowych na świecie oraz centralny ośrodek badawczy europejskiego programu fuzji jądrowej. JET ma swoją siedzibę na terenie kampusu UKAEA w Culham w Wielkiej Brytanii i korzysta z niego ponad 31 europejskich laboratoriów – zarządzanych przez konsorcjum EUROfusion współfinansowane przez Komisję Europejską – wśród nich eksperci, studenci oraz pracownicy z całej Europy.

W niedzielę 25 czerwca bieżącego roku badacze zajmujący się syntezą jądrową w Europie i na świecie świętowali 40. rocznicę pierwszej wyprodukowanej na JET plazmy. Od momentu powstania w 1983 roku tokamak JET inicjuje przełomowe osiągnięcia i próby odnalezienia bezpiecznych, niskoemisyjnych i zrównoważonych rozwiązań w zakresie energetyki termojądrowej, aby sprostać przyszłemu zapotrzebowaniu świata w energię.

W trakcie swojego istnienia JET dostarczył kluczowych informacji na temat złożonej mechaniki fuzji, umożliwiając naukowcom zaplanowanie międzynarodowego eksperymentu termojądrowego ITER i demonstracyjnej elektrowni termojądrowej DEMO projektowanej obecnie przez europejską społeczność zajmującą się syntezą jądrową.

Widok hali z tokamakiem JET. Credit: UKAEA courtesy of EUROfusion

Potencjał energii z fuzji jądrowej

Fuzja, proces zasilający gwiazdy takie jak nasze Słońce, zapewnia w dłuższej perspektywie niemal nieograniczone, czyste źródło energii elektrycznej przy użyciu niewielkich ilości paliwa, które można pozyskać na całym świecie z niedrogich materiałów. Proces fuzji łączy atomy lekkich pierwiastków, takich jak wodór, w wysokich temperaturach, tworząc hel i uwalniając ogromną energię w postaci ciepła. Fuzja jest z natury bezpieczna, ponieważ nie może rozpocząć niekontrolowanego procesu i nie powoduje powstania odpadów o długim procesie rozkładu.

Źródło: EUROfusion

„Nauka to podróż w przyszłość” – pod tym hasłem odbyła się 27. edycja Festiwalu Nauki w Warszawie w dniach 15-29 września 2023 roku.

W ramach Festiwalu naukowcy z Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy przygotowali dla uczniów szkoły podstawowej i średniej zajęcia, które zostały przeprowadzone w siedzibie IFPiLM.

Dr Ewa Łaszyńska i dr Katarzyna Mikszuta-Michalik na lekcji zatytułowanej „Promieniowanie wokół nas” w przystępny sposób opowiedziały uczniom IV klasy szkoły podstawowej o promieniowaniu jądrowym i sposobach jego detekcji. Podczas wizyty w Pracowni Spektrometrii Promieniowania Gamma uczestnicy przeprowadzali pomiary promieniowania produktów wykorzystywanych w życiu codziennym, w tym produktów spożywczych.

W czasie zajęć pt. Fuzor – eksperyment „w praktyce” dr Piotr Chmielewski i mgr inż. Maciej Szymański wyjaśnili uczniom, co to jest plazma, na czym polega fuzja jądrowa i jak wygląda praca urządzeń utrzymujących plazmę, takich jak tokamak czy stellarator. W laboratorium licealiści zapoznali się z budową i zasadą działania reaktora fuzyjnego z elektrostatyczno-inercyjnym utrzymaniem plazmy typu fuzor. Uczniowie mogli zaobserwować m.in. wpływ ciśnienia gazu na charakterystykę prądowo-napięciową oraz charakter wyładowania, a także wykonali pomiary temperatury katody reaktora za pomocą pirometru optycznego. Dodatkowo po głównym temacie spotkania uczestnicy zwiedzili Laboratorium PF1000U.

Warszawski Festiwal Nauki to cykl spotkań z naukowcami, którzy w przystępny sposób prezentują najnowsze osiągnięcia, metody badawcze oraz wyzwania na przyszłość. Tematyka festiwalowych spotkań dotyczy nauk ścisłych, przyrodniczych, medycyny, nauk humanistycznych i społecznych, a także nauk o kulturze i sztuce. Wydarzenia mają formę debat, wykładów, warsztatów, pokazów filmowych, wizyt w laboratoriach, wystaw, wycieczek, konkursów i gier edukacyjnych. W ramach Festiwalu odbywają się również lekcje dla zorganizowanych grup szkolnych na wszystkich poziomach nauczania. Wydarzenia organizowane są przez instytucje naukowe, edukacyjne, upowszechniające kulturę oraz stowarzyszenia i towarzystwa naukowe.

Zdjęcia: © IFPiLM