W ostatnim czasie dr hab. Agata Chomiczewska, prof. IFPiLM, oraz dr inż. Natalia Wendler wzięły udział w międzynarodowej konferencji Plasma Surface Interaction in Controlled Fusion Devices PSI-26 w Marsylii, podczas której zaprezentowały wyniki swoich badań z unikalnej kampanii deuterowo-trytowej na tokamaku JET. Tegoroczna edycja wspomnianej konferencji odbyła się w 50. rocznicę jej powstania. W ramach wydarzenia prelegenci mieli niezwykłą możliwość wizyty na budowie największego projektu naukowego na świecie, jakim jest tokamak ITER. Była to wyjątkowa okazja do bezpośredniej obserwacji postępów prac przy instalacji kluczowych komponentów przyszłego eksperymentalnego reaktora termojądrowego.

Dr hab. Agata Chomiczewska podzieliła się swoimi wrażeniami: „Wizyta w ITER budzi niezwykłe emocje. Możliwość zobaczenia na własne oczy budowy gigantycznego reaktora termojądrowego jest niesamowitym przeżyciem. Obserwując z bliska skomplikowaną infrastrukturę i zaawansowane technologie, łatwo poczuć się częścią projektu, który może zrewolucjonizować światową energetykę”.

Podobne odczucia wyraziła dr inż. Natalia Wendler: „Wrażenia z pierwszej wizyty w ITER są dla mnie niezapomniane. To miejsce, gdzie naukowcy z całego świata łączą siły, pracując nad technologią, która może odmienić przyszłość energetyki. Widok tak skomplikowanej instalacji budzi respekt i podziw, a jednocześnie motywuje do dalszej pracy oraz pokonywania wyzwań, jakie niesie ze sobą projekt o tak ogromnym potencjale”.

ITER, czyli droga po łacinie, to międzynarodowy projekt naukowy mający na celu zademonstrowanie możliwości kontrolowanej fuzji jądrowej jako praktycznego źródła energii. Tokamak to urządzenie, które wykorzystuje pole magnetyczne do ograniczania gorącej plazmy, niezbędnej do przeprowadzenia reakcji termojądrowej podobnej do tych zachodzących we wnętrzu Słońca. Sukces ITER może być przełomem w dążeniu do czystej i niemal nieograniczonej energii, co ma ogromne znaczenie dla przyszłości globalnej energetyki.

Zapraszamy do obejrzenia krótkiej relacji.

W dniach 9-10 czerwca 2024 roku w Auli Wielkiej Politechniki Warszawskiej odbył się 2. Kongres "Nauka dla Społeczeństwa" pod hasłem "Tak nauka w Polsce wpływa na życie każdego człowieka". Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (IFPiLM) zaprezentował swoje osiągnięcia na specjalnym stoisku, gdzie goście mogli zapoznać się z tematyką syntezy jądrowej oraz działalnością naukową Instytutu.

Głównym obszarem badań IFPiLM jest wykorzystanie kontrolowanej fuzji jądrowej do produkcji energii elektrycznej w sposób bezpieczny i przyjazny dla środowiska. Instytut jest zaangażowany w prace diagnostyczne, modelowanie zjawisk plazmowych, badania zachowania zanieczyszczeń plazmy oraz oddziaływanie plazmy na powierzchnie konstrukcyjne.

Na stoisku IFPiLM zostały zaprezentowane modele 3D eksperymentalnego tokamaka ITER budowanego w Cadarache we Francji oraz model stellaratora. Oba te urządzenia wykorzystują pole magnetyczne do utrzymywania gorącej plazmy z dala od wewnętrznych ścian zbiornika, co pozwala na bezpieczne przeprowadzanie reakcji syntezy w temperaturze sięgającej 100-150 milionów stopni Celsjusza.

Specjaliści z Zakładu Fizyki i Zastosowań Plazmy Laserowej przedstawili wyniki badań nad plazmą laserową, w kontekście produkcji energii z fuzji z inercyjnym utrzymaniem plazmy. Goście mogli także obejrzeć film prezentujący laboratoria IFPiLM oraz zaopatrzyć się w liczne materiały edukacyjne.

W trakcie Kongresu dr hab. Agata Chomiczewska z IFPiLM udzieliła wywiadu reporterowi TVP. Relację z wydarzenia oraz wypowiedź dr hab. Agaty Chomiczewskiej można obejrzeć na stronie internetowej TVP3 w programie "Dziennik Regionów" z 9 czerwca 2024 roku (początek relacji: 9:23).

Pierwszego dnia Kongresu gościem honorowym był minister nauki Dariusz Wieczorek, który w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie zwiększania nakładów na badania i rozwój oraz promowanie wyników pracy naukowców i instytucji badawczych. Na zakończenie spotkania minister Wieczorek wraz z przewodniczącym Rady Głównej Instytutów Badawczych, prof. Henrykiem Skarżyńskim, wręczyli uczestnikom okolicznościowe statuetki i dyplomy.

Zdjęcie: IFPiLM

Zakończyła się 17. edycja Letniej Szkoły Fizyki Plazmy Kudowa Summer School „Towards Fusion Energy”. W wydarzeniu zorganizowanym przez Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (IFPiLM) w dniach 3-7 czerwca 2024 roku w Kudowie-Zdroju uczestniczyło 61 osób z 11 krajów.

Ceremonię otwarcia poprowadził dyrektor Szkoły dr Jozef Ongena z Royal Military Academy w Brukseli. Na czele komitetów naukowego i organizacyjnego stanęły dr hab. Monika Kubkowska oraz dr Agnieszka Jardin z IFPiLM.

Program obejmował wykłady 25 wybitnych specjalistów z wiodących ośrodków naukowych, takich jak: Max Planck Institute for Plasma Physics (Niemcy), Kyoto University (Japonia), University of York (Wielka Brytania), UKAEA (Wielka Brytania), CEA IRFM (Francja), ENEA (Włochy), CELIA (Francja), ELI ERIC (Czechy) oraz ITER Organization.

Podczas sesji studenckich 19 uczestników zaprezentowało wyniki swoich badań. Najlepsze prezentacje zostały nagrodzone. Sebastian Thiede z Max Planck Institute for Plasma Physics zdobył pierwsze miejsce. Letizia Melaragni z University of Tuscia (Włochy) oraz Mateusz Majszyk z Wojskowej Akademii Technicznej zajęli ex aequo drugie miejsce. Trzecie miejsce przyznano Agnieszce Wojtusiak z Science and Technology Facilities Council (Wielka Brytania) oraz Janowi Novotnemu z Faculty of Electrical Engineering CTU in Prague (Czechy). Nagrodę specjalną otrzymał Yurii Martseniuk z National Science Center Kharkiv Institute of Physics and Technology (Ukraina).

Wyróżniono także uczestników ze stopniem naukowym doktora: Agnieszkę Jardin, Grzegorza Pełkę i Łukasza Syrockiego z IFPiLM.

Tematyka zajęć obejmowała różnorodne aspekty fizyki plazmy, w tym energetykę termojądrową, eksperymenty z wykorzystaniem plazmy, jej technologie oraz diagnostykę.

Współorganizatorem wydarzenia był Krajowy Punkt Kontaktowy Euratom-IFPiLM. Sponsorami byli: EKSPLA, IRtech Sp. z o.o., LTB Lasertechnik Berlin GmbH, Precoptic, Quantum Design.

Kolejna edycja Letniej Szkoły Fizyki Plazmy odbędzie się w 2026 roku. Już dziś zapraszamy do udziału w tym wyjątkowym wydarzeniu!

Uczestnicy 17. edycji Kudowa Summer School

Zdjęcie: IFPiLM

Dwa projekty zgłoszone przez pracowników IFPiLM, które znalazły się na rezerwowej liście w konkursach OPUS 25 i Preludium 22, otrzymały dofinansowanie.

Sfinansowanie dodatkowych projektów badawczych w konkursach było możliwe dzięki zwiększeniu w 2024 r. budżetu Narodowego Centrum Nauki przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Projekt, zgłoszony w ramach konkursu OPUS, pt. „Badania eksperymentalne reakcji syntezy proton-bor (p+B) w układzie Plasma-Focus” będzie realizowany wspólnie z Instytutem Fizyki Jądrowej im. H. Niewodniczańskiego PAN. Jego celem jest pokazanie możliwości wywołania reakcji p–¹¹B w urządzeniu typu Plasma-Focus oraz zmierzenie produktów tej reakcji. Eksperymenty przeprowadzone w ramach projektu zweryfikują model teoretyczny i możliwość wykorzystania Plasma-Focus do syntezy proton-bor. Natomiast opracowany model teoretyczny pozwoli określić, czy możliwe jest uzyskanie częściowo samopodtrzymujących się reakcji w warunkach Plasma-Focus poprzez pułapkowanie protonów i cząstek alfa w silnym polu magnetycznym.

Projekt w ramach konkursu Preludium pt. „Anomalny transport elektronów w częściowo namagnetyzowanej plazmie wywołany azymutalnymi oscylacjami” otrzymał zespół pracowników z Laboratorium Plazmowych Napędów Satelitarnych IFPiLM. Wnioskodawcą projektu był mgr inż. Olgierd Cichorek.

Projekt dotyczy badań przepływów plazmy w rakietowych silnikach elektrycznych typu Halla. Zasada działania silników Halla wykorzystuje efekt zmniejszenia mobilności elektronów w polu magnetycznym. Jednak klasyczna, zderzeniowa teoria przewodnictwa elektronowego przewiduje znacząco niższe wartości przewodnictwa elektronowego od wartości obserwowanych w eksperymentach. Dokładne zjawiska fizyczne powodujące zwiększone wartości przewodnictwa obserwowane doświadczalnie nie są znane; nadmiarowe przewodnictwo przyjęto więc nazywać anomalnym przewodnictwem elektronowym. Obecnie podejrzewa się, że kluczową rolę w mechanizmach anomalnego przewodnictwa elektronowego odgrywają oscylacje plazmowe propagujące się w kierunku azymutalnym, prostopadłym do zasadniczej, radialnej składowej pola magnetycznego.

Projekt zakłada przebadanie przepływu plazmy w silniku Halla pod kątem znalezienia warunków generacji oscylacji azymutalnych. W tym celu zostanie przeprowadzony eksperyment z obrazowaniem plazmy za pomocą szybkiej kamery fotograficznej. Uzyskane wyniki zostaną porównane z obliczeniami numerycznymi. Głównym celem projektu jest ustalenie, czy w punktach pracy silnika wykazujących obecność oscylacji azymutalnych będą występować także zwiększone wartości przewodnictwa elektronowego.

Laboratorium Plazmowych Napędów Satelitarnych	Silnik Halla

Laureatom serdecznie gratulujemy i życzymy sukcesów w pracy naukowej!

Zdjęcia: IFPiLM

Najbliższa edycja Pikniku Naukowego odbędzie się w sobotę, 15 czerwca 2024 roku, na PGE Narodowym w Warszawie. Temat przewodni wydarzenia: Nie do wiary!

Na stoisku Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy naukowcy wyjaśnią na przykładzie efektownego wyładowania jarzeniowego, co to jest plazma i do czego można wykorzystać wiedzę na jej temat. Informacje te pozwolą zrozumieć nie tylko naturę gwiazd, ale też podstawy działania przyszłych źródeł energii działających w oparciu o syntezę jądrową.

W kolejnym pokazie w prosty i obrazowy sposób za pomocą urządzenia o nazwie fuzor zostanie wyjaśnione zjawisko syntezy jądrowej. Uczestnicy pod nadzorem prowadzącego będą mogli regulować w urządzeniu parametry (np. ciśnienie, napięcie elektrod) mające wpływ na powstającą plazmę.

Trzeci pokaz będzie związany z niezwykłymi zjawiskami, jakie mają miejsce, kiedy światło laserowe spotyka się z materią. Będą to m.in. zjawiska absorbcji, fluorescencji, rozpraszania światła czy widowiskowe zjawisko dwójłomności, w którym zostanie wykorzystany kryształ kalcytu.

Stanowisko IFPiLM: Strefa Przyszłości, numer namiotu B14.

Link do interaktywnej mapy: https://mapapiknikunaukowego.kopernik.org.pl/

Zapraszamy od godz. 11.00 do 20.00.

Wstęp na wydarzenie jest bezpłatny.

Piknik Naukowy, organizowany przez Polskie Radio i Centrum Nauki Kopernik, jest największą w Europie imprezą plenerową o tematyce naukowej. Jego celem jest upowszechnianie wiedzy z różnych dyscyplin naukowych poprzez prezentowanie ciekawych eksperymentów i doświadczeń. Piknik pozwala zrozumieć i poznać naukę, ukazując ją jako niezwykle ekscytującą i pasjonującą dziedzinę życia, a poprzez przybliżenie warsztatu naukowca zachęca i inspiruje uczestników tego wydarzenia do podjęcia samodzielnej aktywności naukowej.

Wszystkie niezbędne informacje na temat 27. Pikniku Naukowego znajdują się na stronie: https://pikniknaukowy.pl/